Bướu cổ là tình trạng bất thường về kích thước của tuyến giáp với biểu hiện sưng lên tại vùng cổ. Bướu cổ thường không nghiêm trọng nhưng có thể dẫn đến một số biến chứng gây hại nếu không được điều trị đúng cách.
Các loại bướu cổ thường gặp:
1.1 Bướu đơn thuần:
Bướu đơn thuần chiếm khoảng 80% số ca bệnh bướu cổ ở Việt Nam, thường gặp ở Nữ giới. Bướu đơn thuần làm cho tuyến giáp lớn đều, nhìn thấy rõ bằng mắt thường. Người bệnh có thể có một hoặc nhiều nhân giáp trong cục bướu. Nếu là bướu đơn nhân, bạn sẽ thấy có khối u giữa cổ, không đâu. Khối u di động theo nhịp điệu lên xuống khi nuốt. Các dạng thường gặp:
Đơn nhân: Là tình trạng bướu cổ xuất hiện một khối u, đa số là lành tính nhưng không phát hiện sớm, điều trị kịp thời thì có một số trường hợp dẫn đến ung thư tuyến giáp.
Bướu đa nhân: cổ của người bệnh sẽ có nhiều khối tròn đường kính từ 0,5-1 hoặc vài centimet.
1.2 Bướu cường giáp: Bướu cổ do cường giáp thường xảy ra ở phụ nữ trong độ tuổi 20-45. Bệnh do hormone tuyến giáp được sản xuất quá mức bình thường. Biểu hiện chung của bướu cường giáp là tay run, tim đập nhanh, giảm cân nhanh dù ăn uống bình thường, hay nổi nóng.
Basedow là loại bệnh do rối loạn khả năng miễn dịch làm tuyết giáp (tuyến nội tiết ở cổ tiết nhiều hoocmon cho cơ thể) hoạt động quá năng suất khiến hooc môn được tiết ra quá nhiều gây bệnh cường giáp. Bệnh này phổ biến nhất ở nữ.
Biến chứng của bệnh: Rối loạn nhịp tim và ngoại tâm thu rung nhĩ,…có thể bị suy cường giáp. Dấu hiệu ban đầu thường là nhịp tim, huyết áp, co bóp cơ tim tăng nhanh, sau đó là khó thở, to tim, giảm sự co bóp cơ tim và huyết áp. Nếu không được điều trị kịp thời thì có thể bị lồi mắt, rối loạn thần kinh.
1.3 Bướu cổ ác tính:
Giai đoạn đầu của bướu cổ ác tính có những biểu hiện tương tự với bướu lành tính. Bệnh thường gặp ở người trung niên và lớn tuổi.
2. Làm sao để kiểm tra xem mình có bị bướu cổ hay không ?
2.1 Kiểm tra nhanh tại nhà:
Bước 1:Giữ gương trong tay, tập trung vào khu vực phía trước cổ, phía trên xương đòn, và bên dưới hộp thanh quản. Tuyến giáp của bạn nằm ở khu vực này của cổ. Hãy quan sát thật kỹ vùng này.
Bước 2: Giữ nguyên việc tập trung của mình vào vị trí tuyến giáp. Sau đó, ngoái cổ của bạn về một bên, các u cục bất thường có thể hiện ra.
Bước 3: Tiếp tục quan sát vùng này sau khi uống nước và nuốt.
Bước 4: Khi bạn nuốt hãy nhìn vào cổ của bạn. Kiểm tra bất kỳ chỗ phình ra hoặc nhô ra ở khu vực này khi bạn nuốt. Nhớ rằng đừng nhầm lẫn với táo Adam (là phần lồi của thanh quản, phần lồi này thường rất rõ ở nam giới) với các u cục tuyến giáp. Tuyến giáp nằm vị trí thấp hơn táo Adam trên cổ của bạn, gần hơn với xương đòn. Bạn nên lặp lại bước này nhiều lần để không bị sót bất kì một dấu hiệu bất thường nào nhé!
Bước 5: Nếu thấy bất kỳ chỗ phình ra hoặc nhô ra ở khu vực này, bạn cần thực hiện một cuộc kiểm tra kỹ hơn dưới sự hướng dẫn của bác sĩ.
2.2 Các chẩn đoán hình ảnh và xét nghiệm tại bệnh viện:
2.2.1 Siêu âm tuyến giáp:
Siêu âm tuyến giáp nói riêng và siêu âm vùng cổ nói chung được chỉ định khi bác sỹ khám lâm sàng vùng cổ nghi ngờ có khối u vùng cổ, bướu giáp (bướu cổ), khối trong trung thất, hoặc khi khám lâm sàng bình thường nhưng nghi ngờ có bệnh lý tuyến giáp qua các xét nghiệm.
Siêu âm tuyến giáp có thể giúp:
Phân loại, xác định các cấu trúc khối trong tuyến: khối đặc, kén, hỗn hợp
Xác định vị trí của các khối: trong hay ngoài tuyến giáp
Đánh giá các cấu trúc lân cận của tuyến giáp
Xác định nguyên nhân tại tuyến giáp trong hội chứng cường giáp, hội chứng nhược giáp
Đánh giá các biến chứng sau phẫu thuật vùng cổ: phù nề, áp xe hóa
Xác định sơ bộ tính chất nhân tuyến giáp trong bướu giáp đa nhân
Hướng dẫn các thủ thuật: tiêm, chọc hút, sinh thiết tuyến giáp
TSH là một hormone tuyến yên mang tín hiệu đến cho tuyến giáp. Nếu tuyến yên phát hiện có ít hormone tuyến giáp trong máu, nó sẽ sản xuất ra nhiều TSH, thúc đẩy tuyến giáp sản xuất ra nhiều hormone giáp. Khi tuyến yên phát hiện có quá nhiều hormone giáp, nó sẽ giảm sản xuất TSH, dẫn đến tuyến giáp cũng giảm sản xuất hormone giáp.
Xét nghiệm T4: T4 có vai trò như 1 hormone dự trữ. Bản thân T4 không có khả năng sản xuất năng lượng và vận chuyển oxy đến các tế bào. T4 phải trải qua một quá trình khử iode và khi đó T4 mất 1 nguyên tử iode và trở thành T3 (triiodothyronine). Xét nghiệm T4 toàn phần đo lường toàn bộ lượng thyroxine lưu hành trong máu. Xét nghiệm này đã được sử dụng nhiều năm để đo lường chức năng giáp. Tuy nhiên việc đo lường T4 toàn phần bị ảnh hưởng bởi lượng protein trong máu, vì protein này dễ có thể gắn kết T4 với hồng cầu biến T4 thành dạng hoạt động. Ngược lại, T4 tự do lại không bị ảnh hưởng bởi lượng protein trong máu và được xem là dạng hoạt hóa của thyroxine.
Xét nghiệm T3: T3 là hormone giáp dạng hoạt động, tạo ra từ T4. Xét nghiệm T3 toàn phần đo lường lượng Triiodothyronine lưu hành trong máu, bao gồm cả T3 gắn kết protein và không gắn kết protein. Chỉ có T3 gắn kết protein mới có khả năng vận chuyển oxy và năng lượng tới tế bào. Xét nghiệm T3 tự do chỉ đo hàm lượng T3 gắn kết với protein và được xem là T3 ở dạng hoạt động. T3 đảo ngược là T3 dạng không hoạt động, được sản xuất ra nhiều trong thời gian stress.
Sinh thiết tuyến giáp là kỹ thuật lấy mẫu mô tuyến giáp để làm các xét nghiệm giải phẫu bệnh, nhằm xác định sự lành tính hay ác tính của khối u tuyến giáp. Có thể nói sinh thiết mô tuyến giáp đóng vai trò như một bằng chứng chẩn đoán ung thư tuyến giáp.
