Bài viết bởi Bác sĩ Vũ Thị Tư Hằng – Giám đốc bệnh viện Bình Dân Đà Nẵng
Bệnh tăng men gan – Khamdinhkydanang.com
VAI TRÒ CHỨC NĂNG GAN:
Gan là 1 tạng lớn của cơ thể có chức năng :
Chức năng chuyển hóa :– Chuyển hóa glucid: Glucid cung cấp năng lượng sống cho cơ thể
Chuyển hóa Lipid: Các acid béo đến gan được tổng hợp thành triglyceride, photpholipid, cholesterol ester. Từ các chất này gan tổng hợp thành lipoprotein và đưa vào máu vận chuyển đến các tổ chức ,tế bào khắp cơ thể
Chuyển hóa protid : Protid được dự trữ trong gan dưới dang protein enzyme,các protein này được phân giải tạo thành các acid amin đưa vào máu cung cấp cho các tế bào cơ thể .
Chức năng chống độc :Gan được xem là 1 lá chắn của cơ thể ,có tác dụng ngăn chặn các chất độc sâm nhập vào cơ thể qua đường tiêu hóa ,đồng thời làm giảm độc tính và thải trừ một số chất cặn bã do chuyển hóa chất trong cơ thể tạo nên .
Chức năng tạo mật : Mật được sản xuất từ gan bơm xuống ruột non để giúp tiêu hoa thức ăn tan trong dầu ,giúp hấp thu chất dinh dưỡng .
Chức năng dự trữ : Dự trữ các vitamin tan trong dầu ( vitami A,D, E), Dự trữ vitamin B12 để cung cấp dần cho cơ thể, Dự trữ sắt : để tham gia vào quá trình tạo hồng cầu.
2. BỆNH TĂNG MEN GAN LÀ GÌ ?
Men gan là một chất men có nhiều trong tế bào gan gọi là alanine aminotransferases (viết tắt là ALT, hoặc SGPT), khi tế bào gan bị hư hại thì chất này được hòa vào trong máu nhiều hơn.
Men gan tăng cao là hiện tượng gan bị tổn thương ,tế bào gan đang bị hủy hoại và gây nên những bất ổn trong cơ thể, mức độ men gan tăng cao nhẹ hoặc là nặng tùy thuộc vào mỗi một thời điểm cũng như thân thể của mỗi người.
Có nhiều nguyên nhân gây nên bệnh men gan cao, có thể là bởi vì 1 số căn bệnh về gan gây nên như: viêm gan cấp tính, viêm gan mạn tính, ngộ độc tế bào gan, gan nhiễm mỡ độ , gan bị nóng …
3. CHỈ SỐ MEN GAN BAO NHIÊU LÀ CAO ?
Chỉsố AST (SGOT ), ALT (SGPT) , GGT làgì : SGOT và SGPT là 2 men gan đặc trưng cho gan ,khi có tổn thương tế bào gan thì 2 men này được giải thoát và ồ ạt phóng thích vào máu ,làm tăng men gan trong máu .
AST ( SGOT ) (Serum Glutamic Oxaloacetic Transaminase ) là chỉ số men gan nằm ở ngoài gan và các cơ quan khác, Trị số bình thường từ 20 – 40 UI/L
ALT ( SGPT ) ( Serum Glutamic Pyruvic Transaminase ) là chỉ số đặc hiệu cảnh báo có tổn thương tại gan, Trị số bình thường từ 20 – 40 UI/L
GGT ( Gama Glutamyl Tranferase ) là chỉ số men trong tế bào thành ống mật, Trị số bình thường : Nam: từ 11 – 50 UI/L – Nữ : từ 7- 32 UI/L
-Trong viêm gan siêu vi : các chỉ số này cao gấp 2 lần trở lên
-Trong bia rượu : chỉ số SGOT thường tăng cao từ 2 đến 10 lần , còn SGPT thì tăng ít
-Do thuốc gây ngộ độc : cả 2 men gan có thể tăng lên đến 3000 UI/l
-Do suy gan cấp : cả 3 chỉ số SGPT,SGOT, GGT đều tăng đến 5000 UI/L
-Trong các bệnh sốt rét ,viêm đường mật , xơ gan … đều tăng men gan
3. TRIỆU CHỨNG:
Đa phần là không có dấu hiệu, khi có dấu hiệu bệnh đã trên mức trung bình, cảnh báo gan nhiễm mỡ, viêm gan, hoặc xơ gan.Triệu chứng men gan cao có thể thay đổi tùy theo bệnh cụ thể. Khi xuất hiện những dấu hiệu này, người bệnh cần phải điều trị ngay.
Vàng da: Vàng da là dấu hiệu rõ ràng nhất về mức độ của các enzym cảnh báo men gan đã tăng rất cao. Ngoài làn da, còn có dấu hiệu lòng trắng mắt chuyển vàng và trong miệng có màng nhầy.
Phân màu nhạt: Gan tiết mật, mật chảy vào ruột để hấp thu chất béo trong cơ thể. Nếu ống dẫn mật bị tắc, dịch tiêu hóa sẽ chảy vào máu thay vì ruột. Kết quả là hay bị đầy hơi chướng bụng phân có màu nhạt.
Ngứa: Ngứa da cục bộ từ nhẹ đến nghiêm trọng là triệu chứng men gan cao khá phổ biến. Do gan hoạt động không đúng, các độc tố trong cơ thể không được loại bỏ, tích lũy trong da và máu gây ngứa liên tục.
Phù phần dưới cơ thể: Phù bất thường ở phần dưới của cơ thể như mắt cá chân, bàn chân là một dấu hiệu cho thấy men gan ở mức cao.
Nếu men gan tăng là do bệnh gan cấp tính sẽ xuất hiện những dấu hiệu sau:
Giảm ham muốn tình dục
Mệt mỏi
Đau bụng
Ngứa ngáy như bị ghẻ lở, zona
Nôn
Tâm trạng thay đổi
Hiện tượng đầy bụng ợ hơi
4. NGUYÊN NHÂN DẪN TỚI MEN GAN CAO
Men gan tăng do virut: Viêm gan siêu vi là nguyên nhân gây tăng men gan chủ yếu mà chúng ta có thể gặp phải.
Viêm gan A:Đối với những người bệnh bị mắc viêm gan A thì chỉ số men gan sẽ tăng lên đột biến tuy nhiên sau một thời gian sẽ được phục hồi hoàn toàn.
Viêm gan B: ở những người mắc bệnh viêm gan B thường sẽ không có quá nhiều triệu chứng để chúng ta có thể nhận biết được, chỉ số men gan cũng thấp hơn nhiều so với viêm gan A tuy nhiên không phải vì thế mà mức độ nguy hiểm ít hơn, đây là loại viirut có tính lây lan cao và có thể chuyển sang giai đoạn mãn tính nếu không được điều trị kip thời.
Viêm gan C: Khác với 2 loại viêm gan A, B thì viêm gan C mức độ nguy hiểm nặng hơn bởi hiện nay chưa có loại vắc xin phòng ngừa, ở trường hợp này chỉ số men gan cũng thấp hơn viêm gan A, B nhưng có đến 80% số người bệnh chuyển sang giai đoạn mãn tính trong thời gian ngắn.
Men gan tăng do sử dụng nhiều chất kích thích
Rượu bia được xem là sát thủ thầm lặng có thể gây bệnh và giết chết rất nhiều người, sử dụng nhiều rượu bia có tỉ lệ mắc men gan cao gấp nhiều lần so với người bình thường.
Sử dụng bia rượu nhiều sẽ khiến gan phải hoạt động nhiều hơn bình thường để xử lý chất độc có trong rượu bia, khi đó một số lượng lớn tế bào gan sẽ chết đi khiến men gan tăng cao.
Men gan tăng do sử dụng thuốc
Một trong số đó phải kể đến việc lạm dụng thuốc một cách tràn lan khiến cho men gan tăng bất thường gây tổn thương tế bào gan. Một số loại thuốc mà người bệnh không nên tự ý sử dụng khi chưa được sự cho phép của các bác sĩ như: Thuốc kháng sinh, Thuốc giảm đau, Thuốc giảm mỡ máu , Thuốc tim mạch , Thuốc trầm cảm…
5. HẬU QUẢ CỦA MEN GAN CAO
Tăng men gan cao dự báo sẽ giảm tuổi thọ, tăng tỷ lệ tử vong :
Nếu SGOT tăng gấp đôi sẽ tăng 32 % nguy cơ tử vong.
Nếu SGOT tăng hơn gấp đôi trở lên sẽ tăng nguy cơ tử vong 78 %.
Nếu SGPT tăng gấp đông sẽ tăng nguy cơ tử vong 21 %.
Nếu SGPT tăng hơn gấp đôi sẽ tăng nguy cơ tử vong 51 %
Men gan cao là dấu hiệu báo động nhiều bệnh lý nghiêm trọng như: viêm gan, ung thư gan, viêm cơ, viêm thận mãn, viêm túi mật, nhồi máu cơ tim, sốt rét , cao huyết áp ,tai biến mạch máu não …
Nếu tình trạng này xảy ra kéo dài mà không điều trị sẽ rất dễ xảy ra các biến chứng như xơ gan, ung thư gan.
6. PHÒNG NGỪA TĂNG MEN GAN CAO
Hạn chế sử dụng rượu bia và các đồ uống có gas, không hút thuốc lá, thuốc lào
Hạn chế ăn mỡ động vật, các thực phẩm chứa nhiều đường, dầu mỡ, tránh các gia vị cay nóng
Áp dụng chế độ dinh dưỡng dồi dào dưỡng chất cần thiết cho tiến trình tái tạo mô gan như lysin trong tảo spirulina, lecithin trong đậu nành, tiền sinh tố A trong dầu gấc, polyphenol trong nấm đông cô…
Phối hợp các loại men kháng viêm và kháng oxy hóa như papain trong đu đủ, bromalin trong thơm … trong chế độ dinh dưỡng
Ngủ đủ giấc vì giấc ngủ 8 tiếng chính là cao điểm cho tiến trình phục hồi của lá gan.
Cần có chế độ nghỉ ngơi hợp lý, tập thể dục nhẹ nhàng, không nên thức khuya và làm các công việc nặng nhọc nhiều.
Khám sức khỏe định kỳ để được hỗ trợ và xử lý các bệnh liên quan tới men gan cao sớm nhất.
7. ĐIỀU TRỊ TĂNG MEN GAN CAO
Điều trị theo tây y : không có thuốc đặc hiệu.
Thuốc điều trị mục đích tăng cường bảo vệ tế bào gan : Eganin, Fortec, truyền dd glucoga 5% hoặc 10 %…..
Thuốc điều trị nguyên nhân gây bệnh : Viêm gan, uống nhiều rượu , sốt rét, bệnh gan mật …
Điều trị theo đông y :
Hiện nay Đông y có thể giải quyết dứt điểm nhiều bệnh mãn tính mà tây y đang còn hạn chế
Sử dụng những thảo dược thiên nhiên để điều trị tăng men gan hiệu quả : nhân trần, cà gai leo, diệp hạ châu, cây đậu săng, diếp cá, trạch tả, me đất …
Tại Bệnh Viện bình Dân có nhiều bài thuốc quý để chữa các bệnh mãn tính và hiểm nghèo, trong đó có bài điều trị viêm gan siêu vi A, B, C và tăng men gan rất hiệu quả.
Khi đi xét nghiệm mỡ máu, các chỉ số xét nghiệm sẽ báo cho chúng ta những dấu hiệu nguy hiểm nhằm kịp thời chỉnh lại lối sống hoặc phải điều trị để kiểm soát hiện trạng rối loạn mỡ máu. Khi xét nghiệm cần quan tâm đến 4 chỉ số quan trọng trong mỡ máu: Triglyceride, cholesterol toàn phần LDL-cholesterol (LDL-c) và HDL-cholesterol (HDL-c).
